Reality show ideologija i (ne)kultura, otjelovljena u bezbrojnim "real life" i "talent show" programima koji, tokom proteklih desetak godina, neumitno, sve više i više, okupiraju najgledanije termine regionalnih TV stanica, svakodnevno ostvaruje nebrojene (negativne) efekte i uticaje na sve slojeve i uzraste stanovništva koji su joj izloženi, sa trajnim, često nesagledivim i veoma teško ispravljivim i popravljivim posljedicama po različite aspekte života, a, time, između ostalog, i po muzičku kulturu i obrazovanje.

To je naročito prisutno i vidljivo u slučaju kada "djeluje" u kombinaciji sa klupsko-splavarskom turbo-folk estetikom koja svojim konzumente, bez obzira na uzrast i pol, ekspresno pretvara u šljašteće, nabildovane, prešminkane i višestruko klonirane kopije ružičasto-grandioznih (često jednosezonskih) uzora koji dolaze iz svijeta odraslih i pjevaju/repuju/hiphopiraju/urliču o prevari, seksu, brzim kolima, nakitu, skupoj garderobi i nakitu, alkoholu, pištoljima, lakim i teškim drogama, punim novčanicima i (obrijanim ili skupo friziranim) praznim glavama. Naime, izuzetno je rasprostranjena pojava muzičkih "talent" programa u kojima su glavni akteri maloljetnici, odnosno djeca kojoj se, za izvođenje i "interpretaciju", veoma često dodjeljuju pjesme originalno pisane za odrasle izvođače, i pri tome se od njih, osim same kompozicije koju treba da reprodukuju, očekuju i adekvatna doza stresa, facijalna ekspresija i prikladan outfit, dok se kod "žirija" i publike podrazumijevaju prenaglašene, kvaziemotivne i hiperekstatične reakcije (afirmativne ili negativne, potpuno je svejedno!), instant podizači u zvijezde, u svijet "čuda", bar do prvog gašenja kamera. Onda slijede reprize, pa YouTube, pa share-ovi po društvenim mrežama i tako u nedogled, odnosno do pojave nekog sličnog "čuda". E, takvoj djeci, kao i onima koji u njima vide uzore, ali i roditeljima koji preko djece sa talentom za muziku ostvaruju vlastite neostvarene ambicije ili si podižu društveni rejting (u okruženju u kome žive ili u vlastitim očima) osnovno muzičko obrazovanje nije zanimljivo, niti ga smatraju potrebnim. Nasuprot tome, umjesto muzičkog opismenjavanja, postupnog sticanja i razvijanja  umijeća sviranja na nekom instrumentu ili solo pjevanja i direktog dodira sa pravim, trajnim i istinskim muzičkim vrijednostima koje su preživjele test vremena i postale ona neprevaziđena kategorija koja, u okviru nesagledivog kulturnog i umjetničkog pluralizma današnjice, ponosno nosi naziv "klasika", njima je, praktično, potrebno isključivo pripremanje za estradno djelovanje, za nastupanje, kroz kombinovanje "nastave" pop/rock/soul pjevanja, (površnog) poznavanja sviranja na nekom instrumentu (uglavnom klaviru) i izučavanje elementarnih načina za kretanje i ponašanje na bini. Sve je u funkciji navedenog, odnosno u funkciji podražavanja trenutno ili dugoročno aktuelnih (često samozvanih) zvijezda u određenom, u datom trenutku opštepopularnom, muzičkom žanru, bez ikakvog dubljeg i detaljnijeg uvida u samu suštinu, svrhu i poentu muzike kao umjetnosti i muzičke interpretacije kao umjetničkog čina. Upravo u takvom, sezonskom, estradno-komercijalnom i mutnom području, svoju svrhu, smisao i ciljnu grupu našle su razne (privatne) škole pjevanja, pop ili rock muzike. Neke od njih kao "headere" ili osnivače imaju imena iz svijeta trenutno aktuelnih izvođača na muzičkoj sceni, dok druge, opet, vještim menadžerskim trikovima, pravim vezama i lobijima pozicioniranim na prava mjesta uspijevaju naći svoj put do zainteresovanih ciljnih grupa djece i (posredno) roditelja, ali i do adekvatnih medija. U svakom slučaju, gledano iz perspektive onoga što bi osnovno muzičko obrazovanje prema inicijalnim postavkama trebalo biti, ovakve institucije, prosto rečeno, djeci (i njihovim roditeljima) pretežno nude jeftine trikove za skupe pare i pri tome ne ostvaruju nikakav dublji i dugoročniji uticaj na svoje polaznike, već je sve svedeno na sezonsku serijsku proizvodnju izvještačenih, lažno odraslih, estradiziranih klonova, oblikovanih prema šablonu i lišenih svake mogućnosti otkrivanja, istraživanja i razvijanja vlastitog umjerničkog identiteta i vlastite muzikalnosti, i njihovo predstavljanje na bini, pojedinačno ili grupno, u punom sjaju, šminki i stresu, koji postupno ubijaju svaki trag onog dječijeg u njima, kao konačno ishodište prethodno stečenog "obrazovanja". Vjerovatno zvuči surovo, malojetne osobe su u pitanju, ali je tako. I teško da se navedeno stanje može popraviti, čak i kad bi to neko želio. 

Srednja muzička škola je priča za sebe. Tehnički gledano, ona spada u srednje stručne škole, dakle škole koje svoje polaznike usmjeravaju ka određenom obrazovnom profilu koji se stiče po završetku četvrtog razreda. Moguće ju je upisati nakon završene osnovne i osnovne muzičke škole, ali može i bez ove druge, u slučaju da se uspješno položi prijemni ispit. Obrazovni profili koje ova škola nudi jesu muzički izvođač (za one koji imaju određeni muzički instrument ili solo pjevanje kao glavni predmet) i muzički saradnik (za one koji se, kao glavnom preokupacijom, uz obaveznu nastavu klavira, bave različitim teorijsko-praktičnim oblastima i predmetima iz domena muzike). U oba slučaja, budući da je riječ o srednjem usmjerenom obrazovanju, navedeni obrazovni profili trebali bi biti dovoljni da osoba koja stekne odgovarajuće zvanje nakon završene srednje škole, i ne želi nastaviti dalje sa obrazovanjem, odnosno, upisati fakultet, sa navedenim zvanjem može tražiti i dobiti odgovarajući posao, kao što to mogu ekonomski ili mašinski tehničar, farmaceut ili automehaničar. Međutim, situacija u praksi je daleko drugačija, budući da za ove obrazovne profile jednostavno ne postoje radna mjesta planirana, osmišljena i kreirana od strane nadležnih institucija i/ili lokalnih zajednica, tako da srednja muzička škole, sama po sebi, realno predstavlja jedino i isključivo prelaznu fazu ka studiranju, bilo na nekoj od institucija visokog obrazovanja iz oblasti muzike (akademija, fakultet) ili na nekoj drugoj, u stručnom pogledu srodnoj ili nesrodnoj, visokoobrazovnoj instituciji (što ih, u boljem slučaju privremeno, ali uglavnom trajno, odvaja od muzike i u velikoj mjeri devalvira svrhu i rezultate završenog srednjoškolskog obrazovanja). Gotovo kao gimnazija, samo sa dodatkom velikog broja usko usmjerenih muzičkih predmeta. Inače, same srednje muzičke škole imaju mogućnost za ostvarivanje vlastitih potencijala, ciljeva i zadataka, kao i za potpunu i nesputanu realizaciju nastave, samo u slučaju da posjeduju vlastite prostorije (ili zgradu) koje nisu u pretjeranom (fizičkom i sistemskom) dodiru sa ostalim srednjoškolskim ustanovama u sredini u kojoj se nalaze. U protivnom, ukoliko su "ugrađene" u sistem srednjih škola u okviru određenog srednjoškolskog centra, njihovi profesori, uprkos entuzijazmu i zalaganju, uglavnom nose trajni (vječiti) teret podstanara u vlastitom kolektivu i u vlastitoj školi, onih koji čekaju da im se oslobode ili dodijele učionice, onih koje utišavaju i čiji problemi i pitanja se, na sjednicama nastavnih vijeća, rješavaju "posebno", odvojeno od ostalih. Kolege i nadležni autoriteti iz lokalne i šire zajednice se učenika i njih se sjete samo kada je na nekoj patriotsko-kulturno-umjetničko-praznično-humanitarnoj manifestaciji potrebno izvesti određeni muzički program ili popuniti prazninu između dva govornika/dvije tačke, a i to se, uglavnom, posmatra kvantitativno i/ili dekorativno, bez ikakvog vođenja računa o umjetničkim i interpretativnim aspektima pojavljivanja na određenom nastupu ("treba(ju) nam 6 minuta programa/dvije tačke hora/himna i još nešto, al' kratko/klavir i glas/harmonika/nešto etno/neko da prati recitatore/stoji na bini dok..."). Ostatak vremena su prepušteni sami sebi i vlastitu umjetničku djelatnost ostvaruju kroz polugodišnje i godišnje koncerte i nastupe u vlastitom aranžmanu, oslonjeni na vlastite snage, resurse i mogućnosti. Na sreću, bilo zbog nedostatka svijesti o svemu navedenom ili viška mladalačkog entuzijazma podržanog činjenicom da u srednjoj muzičkoj školi nema matematike, interes za srednje muzičke škole još postoji, iako je, u brojčanom i kvalitativnom smislu, od godine do godine relativno nestalan i takav da onemogućava bilo kakvo planiranje i predviđanje na duže staze.

Konačno, tu je i muzička akademija/fakultet muzičke umjetnosti, kao institucija namjenjena za školovanje kadrova iz navedenog polja umjetnosti na nivou visokog obrazovanja. Načelna podjela preuzeta iz srednje škole, na teoretičare/muzičke pedagoge i instrumentaliste-izvođače nastavlja se i na ovom nivou obrazovanja, prividno nudeći više mogućnosti za zaposlenje nakon završetka studija, ali je, ponovo, situacija u realnom životu znatno drugačija i nepovoljnija. Naime, za one studente koji se obrazuju iz različitih teorijskih oblasti muzike institucionalno postavljeni sistem zapošljavanja na nivou države gotovo da ne ostavlja nikakvu mogućnost osim da rade u muzičkim obrazovnim institucijama kao nastavnici i profesori, uz sve sistemski i društveno nametnute nepovoljne uslove, ograničenja i prepreke pomenute u prethodnom i ovom tekstu. Drugim riječima, izvan okvira rada u obrazovanju, nije im ostavljena niti ponuđena nikakva mogućnost za bilo kakvo kreativno umjetničko djelovanje u onome za šta su se školovali. Instrumentalisti prividno imaju više opcija, zahvaljujući činjenici da fakultet završavaju u statusu diplomiranih izvođača, čija bi primarna muzička djelatnost trebala biti koncertiranje, bilo samostalno, bilo u okviru različitih vidova institucionalno ili samostalno uspostavljenih muzičkih sastava. Međutim, u slučaju da se opredjele za tu opciju, šanse za stalni angažman i finansijski opstanak jednog muzičara - izvođača u današnjim regionalnim društveno-finansijskim okolnostima su gotovo nikakve, zahvaljujući kako veoma ograničenom broju muzičkih institucija koje se bave koncertno-izvođačkim djelatnostima, tako i nepostojanju organizovanih, osmišljenih i budžetom planiranih koncertnih dešavanja koje bi koncertnom izvođaču-solisti mogli priuštiti sigurnu egzistenciju u okviru onoga za šta se školovao. Jedina opcija koja se, u tom slučaju, nameće kao realna, jeste investiranje u kvalitetnog i sposobnog međunarodnog menadžera i pokušaj ostvarivanja izvođačke karijere u nekoj od (kulturno i umjetnički) naprednijih i platežnijih zemalja Evrope ili prekookeanskog svijeta. Druga opcija je, ponovo, rad u prosveti, u okviru institucija muzičkog obrazovanja, rad osmišljen kao buđenje, razvijanje i njegovanje učeničkih/studentskih muzičkih vještina i sposobnosti, uz istovremeno, prećutno, sistemskim ignorisanjem podržano, gotovo neminovno, manje ili više postupno, stagniranje i potiskivanje vlastitih, nastalo kao produkt nedostatka stimulirajućih koncertnih aktivnosti ili sličnih i srodnih muzičkih "izazova". Naravno, kao što se iz prethodnog i ovog teksta već može uočiti i zaključiti, na ovom polju ponuda daleko prevazilazi potražnju, budući da je akademski školovanih kadrova sve više, a raspoloživih radnih mjesta, ili, bolje rečeno, raspoloživih radnih časova, u struci sve manje, a niko od nadležnih za to i ne pokušava da uspostavi neku proporcionalnost ili izvrši reformu koja bi promijenila postojeće stanje.  

Opravdano, gotovo retoričko, pitanje jeste: gdje je tu muzika? Realno, nema je gotovo nigdje, bar u smislu uspostavljanja nekog vida njene društveno prihvaćene ravnopravnosti sa profitabilnijim i običnom čovjeku pristupačnijim djelatnostima. Ona je hobi, pauza, sporadični incident ili niz projekata grupe entuzijasta, u svakom slučaju sa nekim "višim" ciljem, koji je, uglavnom, neozbiljno shvaćen ili potpuno neumjetnički motivisan. Na polju muzike je moguće, i, u neku ruku, smjelo, steći obrazovanje, koliko god to obrazovanje bilo olako shvaćeno i marginalizovano od nadležnih institucija koje o tome odlučuju, ali je od nje, ukoliko imate sreće i već imate/obavljate posao u struci, u najmanju ruku krajne nestablino i neizvjesno živjeti, dok je, ako nemate zaposlenje, to gotovo sasvim nemoguće, zahvaljujući (već pomenutom) neproporcionalnom odnosu između ponude i potražnje, odnosno između školovanih kadrova i ponuđenih i dostupnih radnih mjesta. Takođe je teško i konzumirati je u kvalitetnom obliku, bar u okviru zvaničnih manifestacija i audiovizuelnih medija sa državnom frekvencijom, koji svaki iole kvalitetan muzički program čuvaju za kasnonoćne near/after midnight xxx termine ili za političke promocije. I svi pokazatelji vuku na to da će, ukoliko ne dođe do nekog radikalnog sistemskog restarta i reorganizacije koji će dovesti do potpuno novog i drugačijeg poimanja, doživljavanja i tretmana muzičke kulture i umjetnosti u društvu i kojim će joj se dati/uvidjeti značaj i pružiti odgovarajuća sistemsko-zakonsko-finansijska podrška, stanje biti sve gore. Ili je to "gore" već nastupilo.