Znate, rat se završio. Prije više od dvadeset godina. Još u vrijeme kad je moja generacija maturirala. A možda je tu negdje i Vaša generacija? Ili ste, u to vrijeme, već radili u školi? U svakom slučaju, prošlo je dvadeset godina, godina napretka, nazadovanja, tehnologija i ideologija. Ili, iz Vaše perspektive gledano, godina  „dobrih“ i „loših“ đaka ili „dobrih“ i „loših“ generacija, kako ih često, u međusobnom (raz)govoru, volite nazvati.

Tokom tih (dvadeset) godina dogodile su se promjene. Posao koji obavljate, iz godine u godinu, postaje sve teži, i istovremeno, sve nezahvalniji, a djeca i njihovi roditelji sve kompleksniji, teži i nezgodniji za rad i saradnju. Često su samo parcijalno pismena, sa viškom nepotrebnih informacija i manjkom obrazovanja, kulture, širine i kućnog odgoja, sa pogrešnim estetskim i socijalnim predstavama i posjedovanjem i materijalizmom kao jedinim zvijezdama vodiljama. Prolaze kroz Vaše učionice, dobijaju ocjene, pohvale, ukore i neopravdane časove, a onda, nakon četiri godine, izlaze i odlaze dalje u život, u brak, na fakultet, za šank, u inostranstvo, ili već negdje. Spirala koja se ne prekida. S druge strane, Vi ostajete na istom mjestu, na istoj funkciji, i pri tome često stojite u mjestu, bez obzira na vrijeme koje prolazi i potrebu za prilagođavanjem svemu što taj prolazak sa sobom (do)nosi. Čak i ako ste tek počeli raditi, ili ste u prvoj deceniji svoje profesionalno-prosvetne karijere u okviru srednjoškolskog obrazovanja, nekako ste prećutno usvojili navike, stavove i pristup svojih (starijih) prethodnika i ne pokušavate ništa promijeniti. A trebalo bi. Tačnije, morali biste. Jer, rat se davno završio. I više ne može biti izgovor za (ne)mijenjanje ustaljenih (prevaziđenih) tradicija u ponašanju i izostanak (bilo kakvog vida) kretanja naprijed.

Pri tome, najvažnija i najpogrešnija stvar koju činite i koju ne pokušavate promijeniti jeste vaš pogled na (vlastiti) autoritet i načine njegovog ostvarivanja. Sve ove godine, a i danas, prilikom implementiranja i predstavljanja tog i takvog autoriteta Vi prosto gubite sliku o tome šta jedan srednjoškolski nastavnik treba biti, kakvu ulogu u nečijem životu ostvariti i kakav trag ostaviti, već se oslanjate na dnevnik, ocjene, viku i grdnju, odstranjivanje s časova, slanje na razgovor kod pedagoga ili direktora, pozivanje roditelja, smanjivanje vladanja, ukore i rigoroznu zabranu konzumiranja cigareta u prostoru škole od strane učenika kao višedecenijski testirane mehanizme držanja (tih istih) učenika u (kakvom-takvom) miru i pokornosti, onoliko dugo koliko su pod Vašim patronatom i krovom institucije koju predstavljate i u čije ime ste odgovorni za njih. Pri tome gubite iz vida činjenicu da je takav autoritet samo privremen i prvenstveno zasnovan na različitim vidovima straha (na taj način se, u najširem smislu, približavajući autoritetu koji ostvaruju čuvari i uprava KP domova, zatvora i sličnih institucija) od roditeljskih reakcija i postupaka, izbacivanja iz škole, otežavanja ostatka školovanja kroz "diskretni posebni tretman" (ne, ne postoji nastavnik kome su svi učenici jednaki, to je utopijska i politički korektna laž), ukora, niskih ocjena iz vladanja ili loših konačnih ocjena koje će (ili bi mogle) predstavljati problem ili smetnju u toku dalje karijere i odabiru zanimanja. Doduše, ovog posljednjeg je sve manje, budući da su prosvjetne reforme i odgovarajući zakonski akti u velikoj mjeri umanjili značaj prosjeka ocjena iz srednje škole pri upisu na fakultet, dok su sniženo vladanje i druge vaspitno-disciplinske mjere izrečene tokom školovanja samo puka formalnost, trag na papiru koji nema apsolutno nikakvog uticaja na život i karijeru svog nosioca po završetku srednjeg obrazovanja, što je opštepoznata činjenica koje je svaki iole informisani srednjoškolac sasvim svjestan u današnje vrijeme. Kao takav, ovakav autoritet će, sa svim svojim aspektima, biti trenutno zaboravljen i prevaziđen odmah po izlasku učenika iz škole, a Vi sami ćete biti, u najboljem slučaju, brzo zaboravljeni u daljem toku života, a u onom gorem bićete predmet trajne mržnje, prezira, negativnosti ili postepeno razvijenog podsmijeha. 

Onaj pravi autoritet, kome bi trebalo težiti, koji ostavlja trag i ugrađen je u odgovornu funkciju koju obavljate tokom četiri godine nečijih života, po kome će Vas učenici pamtiti i s poštovanjem pominjati u daljem toku svog postojanja, zasnovan je na nečemu sasvim drugom. Zasnovan je, prije svega, na neopozivom, čvrstom i ovozemaljski doživljenom znanju iz predmeta koje predajete i (prvenstveno) spremnosti i (ništa manje bitnoj) sposobnosti da to znanje na adekvatan način prenesete i njegovo usvajanje ocijenite, bez stvaranja bespotrebne i nadobudne mitologizacije, bilo predmeta, bilo sebe kao nastavnika. Takođe, jednako je važna i spremnost da saslušate, date savjet ili neki životni ili trenutni hint i tako riješite nečiju dilemu, problem ili sumnju. Konačno, tu je i ostvarivanje uticaja na učenički sistem vrijednosti, etičnosti i estetike, kroz vlastito djelovanje, stav i pojavu uopšte. Samo taj i takav autoritet je trajan, nesumnjiv i njime ispunjavate profesionalnu ulogu koja je pred Vas postavljena, te ostajete doživotni uzor vrijedan poštovanja i pomena. U suprotnom, niste ništa, a uloga koju igrate u nečijem životu je sasvim i potpuno epizodna. 

Na trenutke mi, prilično često, izgleda da je autoritet koji ostvarujete nad svojim učenicima postao Vaša nasušna potreba. Samo time mogu objasniti i činjenicu da ste čak i vannastavne turističko-ugostiteljske aktivnosti, kao što su maturska ekskurzija i matursko veče, vremenski, odnosno datumski, sistemski pozicionirali na takav način da Vam i nakon njih učenici ostaju "u šaci" još neko vrijeme, odnosno čitav jedan (četvrti) razred ili za vrijeme polaganja maturskog ispita. Umjesto da navedene aktivnosti, koje se tiču isključivo učenika i posljednjih dana koje u jednom organizaciono obrazovnom sistemu i u jednoj životnoj fazi provode kao grupa, a naročito matursko veče, ako se već bojite problema iz domena discipline, javnog reda i mira, sigurnosti i bezbjednosti, u organizacionom smislu prepustite učenicima i njihovim roditeljima (jer škola je, po definiciji, vaspitno-obrazovna ustanova, nipošto turističko-ugostiteljska) i na njima budete gost (naravno, ako ste uopšte zaslužili da budete pozvani) a ne odgovorni, često nadobudni i histerični organizator i nametač pravila, Vi, pomalo autokratski, uzimate stvar u svoje ruke, stvar koja Vas se, budući da nema direktne veze ni sa nastavom, ni sa nastavnim procesom, ni sa samim objektom u kome se nastava odvija, suštinski uopšte ne tiče, ostavljajući pri tome dovoljno prostora za eventualno provođenje represivnih i kaznenih mjera za sve one koji se, na bilo koji način, ogriješe o sistem pravila koji ste za njih osmislili u okviru pomenutih aktivnosti (iako to oni od Vas nisu tražili). Vjerujem da uživate u ulozi sveznajućih turističkih vodiča-policajaca na ekskurzijama, kao i dok važno paradirate ulicom uz (roditeljima, rodbinom, prijateljima, znatiželjnicima i fotografima narušenu i deformisanu) kolonu maturanata, pozirajući, istovremeno, kao policajac ili radnik obezbjeđenja i kao neko ko ih je "izveo na pravi put", ili s učenicima i drugim kolegama plešete ili igrate kolo i o tome na svoje Facebook ili Instagram profile postavljate  vizuelne real-time tragove u vidu selfie-a ili fotografija, praćenih odgovarajućim statusima ili naslovima, ali pri tome gubite iz vida činjenicu da, u skladu s vašim zaslugama i odnosom, postoji i odgovarajući broj učenika, uglavnom već punoljetnih građana s pravom glasa i odgovornih pred zakonom, koji ekskurziju i posljednje trenutke školovanja ne žele dijeliti s Vama, jer Vas posmatraju kao nužno, višom silom nametnuto zlo u trajanju od četiri godine kome je napokon istekao mandat i koga su se konačno oslobodili. Kako bi se od toga sačuvali, bar još neko vrijeme, i svoj autoritet sprovodili do posljednjeg dana, odnosno uživali u njemu, razradili ste mehanizme verbalnih napada, kažnjavanja, ukora, "posebnog tretmana", pozivanja roditelja, jednako besciljne, neinventivne i kratkoročne kao što je i uticaj i autoritet koji imate i ostvarujete na svoje učenike ukoliko niste u stanju učiniti ništa drugo nego za ovim mehanizmima posegnuti. Da ste pravi, istinski i trajni autoriteti, oni Vam ne bi bili potrebni. Čak ni kod najtežih "slučajeva", odnosno, kako ih nazivate "najlošijih" ili "najproblematičnijih" učenika, takvi autoriteti ostavljaju trag. Zato što nisu lažni i to je sasvim lako osjetiti. 

Dok god se budete oslanjali na navedene administrativno-birokratske i dnevničko-kancelarijske mehanizme zastrašivanja i držanja u pokornosti, postoji opravdana bojazan da ćete (nastaviti) proizvoditi generacije podsvjesnih licemjera, koji Vam se tokom školovanja smješkaju, pokorno slušaju i prividno dive, a kad ne vidite Vam se smiju i podsmijevaju, ili svjesnih hejtera, koji Vas iskonski mrze i preziru i prividno uvažavaju samo onoliko koliko im je potrebno da sa što manje muke završe srednju školu. Kao takvi, kako tokom školovanja, tako i po njegovom završetku, i jedni i drugi su idealno "meso" za sve vidove nevladinih organizacija i sličnih udruženja koji ih pod plaštom projekata i radionica pretvaraju u debatante, borce za ljudska prava i oratore, presipače beskorisnih i prežvakanih fraza iz šupljeg u prazno, dok od sebe istovremeno, preko njihovih leđa, prave dobrotvore i lovatore. Vi ih tjerate ka njima, svojim (ne)djelovanjem i "autoritativnim" pristupom. Takođe, u obje navedene varijante, koje ni u kom slučaju nisu dobre, Vi ste tim mladim ljudima koji se, po završetku srednje škole, nalaze na pragu konačnog i neopozivog odrastanja, praktično jedini uzori iz sistemski utvrđenog vaspitno-obrazovnog sistema, tako da postoji opravdana bojazan da će, u zavisnosti od profesije kojom se odluče baviti, u nedostatku boljih i adekvatnijih, vremenom početi ličiti na Vas i ponašati se kao i Vi, te tako nastaviti spiralu lažnosti i kvaziautoritativnosti i njome omotati, stegnuti i (neuspješno pokušati zavaravati) neku sljedeću generaciju,  a to vodi u postepenu društveno-etičku propast. 

Stoga, ako je u Vama ostalo imalo morala i odgovornosti prema poslu koji radite, mladim ljudima sa kojim dolazite u kontakt kroz nastavu i društvenoj funkciji koju obavljate, promijenite nešto u sebi, svom pristupu, odnosu i izgradnji vlastitog autoriteta u očima drugih, odstupite od komunističkih tradicija začinjenih globalističkim i pseudodemokratskim elementima kapitalizma s početka 21. vijeka koje su licemjerno-paradoksalno-formalno umotane u plašt svetosavlja, gotovo stotinu godina stare životno-obrazovne filozofije koja je apsolutno neupotrebljiva i neprimjenjiva u današnjem vremenu. Vratite se suštini vaše prosvetne djelatnosti, držanju nastave iz oblasti za koju ste se školovali, i težite da u tome budete izvrsni, savremeni, informisani i beskompromisni, a sve ostalo, uključujući i autoritet, će se izgraditi samo od sebe i ostati Vaša trajna karakteristika. Skrivanjem iza dnevnika, galamom i vikanjem, ukorima, sniženim vladanjem i uz pomoć direktora ili školskog pedagoga nećete postići nikakvo trajno rješenje za uspostavljanje vlastitog autoriteta. Samo ćete ispasti odbojni i nesposobni. I, na duže staze, sa vremenske distance, pomalo smiješni. 

I, još nešto. Ali budite iskreni prema sebi. Da li biste svom djetetu, ili samom sebi, poželjeli da, tokom srednje škole, ima profesora kao što ste Vi?